پایگاه رسمی اطلاع رسانی تن، روان، فرهنگ تن روان فرهنگ
دوران جوانی زمان تغییرات و چالش‌های مهمی است که با تحولات جسمی، روانی و شخصیتی همراه است. در کنار فرصت‌هایی برای خودبیانگری و استقلال، جوانان با فشارهایی ناشی از غرایز، نیازها و وابستگی به گروه‌های همسالان روبرو هستند. متأسفانه، عواملی مانند امکانات ناکافی، روابط عاطفی ضعیف و آگاهی کم اغلب منجر به بحران‌های فکری، ناراحتی‌های روانی و گرایش به انحرافات اجتماعی مانند اعتیاد می‌شوند. سوء مصرف مواد مخدر به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی یک بحران جهانی جدی است که عواقب جسمی، روانی و اجتماعی شدیدی از جمله اختلال در قضاوت، رفتارهای مجرمانه و پرخطر دارد. این پدیده در برخی مناطق همچنان عامل اصلی مرگ و میر در میان جوانان است.
در حالی که تمرکز زیادی اغلب بر عوامل خطر اعتیاد قرار دارد، درک عوامل محافظتی که تاب‌آوری را می‌سازند نیز به همان اندازه مهم است. یک مطالعه اخیر بررسی کرده است که چگونه عناصری مانند انسجام خانواده، ارزش‌های مذهبی و هوش معنوی به عنوان سپری در برابر آسیب‌پذیری در برابر اعتیاد عمل می‌کنند و سلامت اجتماعی و روانی نقشی حیاتی در میانجی‌گری ایفا می‌کنند.
آنچه این مطالعه بررسی کرد
این تحقیق که با مشارکت دانشجویان دانشگاه انجام شد، با هدف توسعه مدلی بود که نشان دهد چگونه انسجام خانواده، ارزش‌های مذهبی و هوش معنوی گرایش جوانان به اعتیاد را پیش‌بینی می‌کنند و چگونه سلامت اجتماعی و روانی در این تصویر جای می‌گیرند. این مطالعه از طرح توصیفی-همبستگی با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری بهره برد و شامل ۵۰۰ دانشجو بود.
یافته‌های کلیدی: عوامل محافظتی قدرتمند
نتایج این مطالعه نقش مهم این عوامل را در کاهش احتمال اعتیاد برجسته می‌کند:
- انسجام خانواده: مشخص شد که خانواده‌های قوی و پیوسته گرایش به اعتیاد را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.
- ارزش‌های مذهبی: پایبندی به ارزش‌های مذهبی نیز به طور قابل توجهی گرایش به اعتیاد را کاهش داد.
- هوش معنوی: توانایی یافتن معنا و هدف در زندگی اثر محافظتی قوی نشان داد و گرایش به اعتیاد را به طور قابل توجهی کاهش داد.
نکته مهم این است که این مطالعه نشان داد که سلامت اجتماعی و روانی به عنوان میانجی‌های قدرتمندی عمل می‌کنند در این روابط. این بدان معناست که انسجام خانواده، ارزش‌های مذهبی و هوش معنوی بخش قابل توجهی از تاثیر محافظتی خود را از طریق پرورش سلامت اجتماعی و روانی بهتر اعمال می‌کنند.
به طور کلی، عواملی که در این مطالعه بررسی شدند – انسجام خانواده، ارزش‌های مذهبی، هوش معنوی و نقش میانجی‌گری سلامت اجتماعی و روانی – ۸۸ درصد از تغییرات در گرایش به اعتیاد را در میان جوانان مورد مطالعه توضیح دادند.
در میان پیش‌بینی‌کننده‌های اولیه، هوش معنوی قوی‌ترین تاثیر محافظتی مستقیم را در برابر گرایش به اعتیاد نشان داد.
چرا این عوامل مهم هستند
یافته‌های این مطالعه با تحقیقات موجود همسو است و بینش عمیق‌تری در مورد چگونگی ساخت تاب‌آوری توسط این عناصر ارائه می‌دهد:
- انسجام خانواده: یک واحد خانواده قوی حمایت عاطفی فراهم می‌کند، به افراد در سازگاری با چالش‌ها کمک می‌کند و درگیری در رفتارهای پرخطر را کاهش می‌دهد. برعکس، دینامیک خانواده ناکارآمد با افزایش آسیب‌پذیری مرتبط است.
- ارزش‌های مذهبی: باورهای مذهبی قوی و چارچوب‌های اخلاقی با پرورش خویشتن‌داری و ارائه مکانیسم‌هایی برای مقابله با استرس، افراد را از مصرف مواد مخدر منع می‌کنند. حمایت اجتماعی موجود در گروه‌های مذهبی نیز می‌تواند یک مانع محافظتی باشد.
- هوش معنوی: یافتن معنا و هدف به جوانان کمک می‌کند تا چالش‌های زندگی و ناراحتی‌های عاطفی را پشت سر بگذارند و نیاز به روی آوردن به مواد اعتیادآور به عنوان یک راهبرد مقابله‌ای را کاهش می‌دهد.
- سلامت اجتماعی و روانی: این‌ها برای تاب‌آوری حیاتی هستند. سلامت اجتماعی، از طریق روابط مثبت و مشارکت اجتماعی، احساس انزوا را کاهش می‌دهد. سلامت روانی، شامل خودپذیری، رشد شخصی و هدف در زندگی، قدرت درونی را می‌سازد. این ابعاد به عنوان مسیرهایی عمل می‌کنند که خانواده‌های قوی، ایمان و معنویت از طریق آن‌ها حفاظت ارائه می‌دهند.
پیامدهای برای پیشگیری
این تحقیق بر لزوم رویکردهای جامع و کل‌نگر به پیشگیری از اعتیاد تاکید می‌کند که فراتر از صرف پرداختن به عوامل خطر است. نکات کلیدی عبارتند از:
- تقویت خانواده‌ها: اجرای برنامه‌های خانواده‌محور مانند درمان، کارگاه‌ها و طرح‌هایی برای بهبود ارتباطات و پیوندهای عاطفی درون خانواده‌ها.
- ترویج ایمان و معنویت: استفاده از نهادهای مذهبی و برنامه‌های اجتماعی برای پرورش ارزش‌ها، شاید از طریق راهنمایی جوانان یا کارگاه‌های معنوی.
- تقویت سلامت روان: اولویت دادن به برنامه‌هایی در مدارس و دانشگاه‌ها که سلامت روانی و ارتباطات اجتماعی را تقویت می‌کنند، مانند گروه‌های حمایت همسالان و خدمات سلامت روان.
با تمرکز بر تقویت پیوندهای خانوادگی قوی، پرورش ارزش‌های مذهبی و معنوی، و ترویج سلامت اجتماعی و روانی کلی، می‌توانیم تاب‌آوری جوانان را به طور قابل توجهی افزایش داده و آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر اعتیاد را کاهش دهیم.
