پایگاه رسمی اطلاع رسانی تن، روان، فرهنگ تن روان فرهنگ
دکتر مجید انوشیروانی
پزشک، دکترای تخصصی طب ایرانی
استادیار گروه طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
دیباچه:
زندگی روزمرۀ ما شاید بیش از هر روزگار دیگری در نوسان میان بیم و امید و ستیز و گریز افتاده، و امن و آسایش کمیاب‌تر و گذراتر شده است. دهر همواره پرکشاکش بوده اما گویی امروز به میان‌داری سامانه‌های گردش اطلاعات و اخبار، و دگرگونی‌های شیوۀ زندگی، و فراز و فرودها در نسبت آدمیان با خویشتن و مردمان و جهان وضع ما با نیاکان بسیار متفاوت گشته است؛ و شگفت اینکه با این ناهمگونی باز می‌شاید که برای استواری تن زنده و بهی بخشیدن به حالمان، به حکمت‌های کهن بازگردیم. حکمت، در نزد نیاکان خردمند ما، منظومه‌ای همگرا از بینش و دانش و روش و منش بود که دامنه‌اش از چهرۀ محسوسات گیتیانه تا گوهر معقولات و ذوات و معانی گسترده بود. کار حکیمان، کوشش مدام برای فهم هستی و هستان بود که آن را پایانی نیست؛ و آنگاه که طبابت می‌ورزیدند از چند امر آگاه و خبردار بودند: نخست درهم‌کنش مراتب وجود از جان افلاکی تا تن خاکی، دیگری تنوّع صور صحت و طیف‌مندی آن در هر صورت، و نیز وجوب نگهداری آن صحت‌های متنوعِ طیف‌مند و تقدمش بر علاج.
ما اگر خلاقانه و مجتهدانه به شیوه و منش حکیمان اقتدا کنیم باید هم چشم به مشاهده بگشاییم و هم مشعل عقلانیت را فراراه تجربه برافروزیم و هم به آزمون سامانمند گردن بسپاریم و بی‌باکانه و مکتشفانه به پاسخ‌های بسیار برای هر پرسش بیاندیشیم؛ و اگر منفعلانه تنها به نامشان بیاویزیم و مشاهده و تعقّل و آزمون را وابگذاریم فرجامی جز نگونساری و تباهی آن هنرهای بلند در پیش نخواهد بود، هرچند که آن را به هزار زیور بیاراییم و خلقی را چند روزی حیران کنیم. با این نگاه، طب حکمت‌بنیاد ایرانی میراث نیاکان را نه در حکم انبار گزاره‌ها، که بمثابۀ کارگاه خلق و ابداع تلقی می‌کند و آن را پوینده و تپنده می‌خواهد.
اما آنچه اینک در «راهنمای کاربردی بهبود تاب‌آوری جسمی‌روانی از منظر طب ایرانی» می‌خوانید چکیده‌ای است از دستورهای سودمند و ساده برای بهبود تاب‌آوری در کشاکش بحران‌ها که گرچه به انگیزۀ یاوری کادر درمان در هنگامۀ کووید-19 نگاشته شد اما برای احوال و اوقات بحران‌های دیگر نیز سودمند است؛ مقدمۀ این راهنما بقدر کافی دربارۀ چند و چون کار گویاست و حاجت به واگویه نیست.
این چند سطر را به اشارت استاد فرخ‌نهاد و دوست فرهیخته‌ام آقای دکتر فرزاد گلی، بعنوان دیباچه‌ای برای انتشار این راهنما در سایت ارجمند «تن، روان، فرهنگ» نگاشتم و امیدوارم خوانندگان گرامی این رهنمودهای ساده را همگام با پیمودن راه مراقبت‌های روان‌تنی به بیان همکاران دانایم به‌کار گیرند تا به دستاوردهای فراگیرتر و پایدارتری برسند.
دریافت راهنمای کاربردی بهبود تاب‌آوری جسمی‌روانی از منظر طب ایرانی:
