اثر دارونما و نیروی شفای ناهشیار

دارونما بیش از آن‌که چیزی مثل یک قرص باشد یک فرآیند است. این فرآیند با اعتماد بیمار به پزشکش آغاز می‌شود و سپس تمام گسترة کارکردی سیستم ایمنی و ترمیمی‌اش را دربر می‌گیرد. نتیجه بخش بودن این فرآیند حاصل یک اثر جادویی در قرص نیست بلکه به این دلیل است که بدن انسان بهترین درمانگر خودش است و این‌که موفق‌ترین تجویزها را خودِ بدن برای خود می‌کند.

درک این مطلب که دارونما دارویی از جنس باور است و مادة مؤثر آن یک عنصر شناختی و نه شیمیایی و فیزیکی است به کلی ذهن به اصطلاح علمی دانشمندان و پزشکانی که همه چیز را فروکاستنی به فرآیندهای مادی می‌دانند، می‌آشوبد. اثر دارونما را از این جهت می‌توان فراگیرترین پدیدة بالینی دانست که پیوند ذهن ـ بدن را باز می‌نمایاند و تمام پدیده‌های آسیب‌شناختی و درمانی روان‌تنی را بر مبنای سازوکارهای بنیادین آن می‌توان تبیین کرد.